سِرا، زنی برهنه در قفس های سیرک

1387-06-06	نویسنده : زارا مجيدپور
	شهرزاد نیوز: "سآرکی بآرتمَن"، زن جوان 20 ساله ای بود که به مدت 4 سال، لخت مادرزاد در ميدان پيکادلی لندن به عنوان "موجودی عجيب" به نمايش گذاشته شد. زمانی که او با امید به زندگی بهتری در آن سوی آب ها ،سوار بر کِشتی، کيپ تاون آفريقای جنوبی را به مقصد لندن ترک می نمود، هرگز تصور نمی کرد که روزی در یک سیرک، کاملن عریان، همچون حيوانی وحشی به نمايش گذاشته خواهد شد. سآرکی در سال 1789 در استان دماغه شرقی کشور آفريقای جنوبی به دنيا آمد. او از نژاد "کُووی- کُووی" ها بود، مردمی که نسب خود را به " بُوش- مَن" های آفريقا می رسانند. کُووی- کُووی ها و "کُووی سآنها" قديمی ترين بوميان جنوب قاره ی آفريقا محسوب می شوند. احتمالا اربابش نام سآرکی بآرتمن را برای او انتخاب کرده بود؛ سآرکی در زبان آفريکانس* به معنای" سارای کوچک "است و "سِرا" خلاصه ی انگليسی شده آن نام. سِرا بآرتمَن تا سال 1810 به عنوان برده در مزرعه ی يک مرد هلندی ساکن آفريقای جنوبی زندگی می کرد، درهمان سال به یک پزشک انگليسی به نام "ويليام دآنلوپ" فروخته شد. دربرخی منابع گفته شده است که دآنلوپ، پزشک يک کِشتی انگليسی، سِرا را به اميد پول و زندگی بهتر در لندن فريب داد تا اورا به ترک سرزمينش راضی کند؛ درحالی که برای زن جوان ساده دل، نقشه ها درسرداشت. چندی بعد ازورود سِرا به بريتانيا، ويليام دآنلوپ اورا به عنوان موجودی عجيب، کاملن عريان در ميدان پيکادلی لندن به نمايش گذاشت. برای بريتانيایی ها؛ ظاهر زن جوان "بوش- من" بسيار شگفت انگيز بود. قد يک متر و سی سانت، پوست قهوه ای متمايل به عسلی وبرجستگی های بيش ازاندازه بزرگ اندام سِرا، زنان و مردان بسياری را برای ديدن او به آن ميدان کشاند. برجستگی های اندام سِرا در مقايسه با زنان هم نژادش نيز اندکی ازحد معمولی بزرگتر بود و احتمالن به همين دليل پزشک انگليسی او را انتخاب کرده بود. زن جوان درطول چهارسال، چون حيوانی دست آموزدستورهای نمايش دهنده اش را اجرا می کرد. دربين افرادی که به ديدن آن موجود عجيب می رفتند کسانی نيز بودند که زن جوان را برده ای می دانستند که حقوق انسانی اش ناديده گرفته شده است. با اعتراض و همت و پشتکار آنان بود که پرونده ای عليه دکتر دآنلوپ تشکيل شد. دآنلوپ توانست با ارائه قراردادی به دادگاه که به امضای او و سِرا بآرتمن رسيده بود، از اتهام وارده خلاصی يابد. طبق مفاد آن قرارداد سِرا بآرتمن در قبال انجام " خدمات" ی مبلغی پول دريافت می نمود. طبق ادعای پزشک انگليسی، سِرا با آگاهی به مفاد قرارداد آن را امضا کرده بود. جريان دادگاه باعث شد که به نمايش عمومی سِرا در لندن خاتمه داده شود؛ او به يک سيرک دار فرانسوی فروخته شد. در سال 1814 مرد فرانسوی سِرا بآرتمن را به پاريس برد و او را در کنار حيوانات وحشی در سيرک به نمايش گذاشت. درهمين نمايشهای عمومی بود که توجه دانشمندان و پزشکان فرانسوی به او جلب شد. "ژرژ کاوير"جراح و پزشک فرانسوی، اعمال و رفتار سِرا را شبيه به ميمونها توصيف کرد. زندگی و اقامت سِرا در آفريقای جنوبی او را قادر ساخته بود که علاوه بر زبان مادری، زبان هلندی را نيز به راحتی تکلم نمايد و همين مساله کاوير پزشک را نسبت به هوش و استعداد زن جوان به تعجب می انداخت. در طول اقامت يک ساله اش در پاريس، ابتدا در انظارعمومی به نمايش گذاشته شد و زمانی که ديگر پاريسی ها چندان رغبتی به تماشايش نشان ندادند؛ اربابش او را به تن فروشی وادار نمود. اين درحالی بود که زن جوان در نوشيدن مشروبات الکلی راه افراط درپيش گرفته بود. در سال 1815، بعد ازگذشت 5 سال زندگی تحقيرآميز، سآرکی بآرتمن در سن 25سالگی درفرانسه درگذشت. علت مرگش را سیفليس تشخيص دادند. اما قرار بود حتی مرگ نيز نگذارد او به آرامش دست یابد. بعد ازمرگش، مغز و آلت تناسلی او را از بدنش جدا کردند تا مورد تحقيق قرارگيرد. اسکلت سِرا نيز در موزه ای در پاريس به نمايش عمومی گذاشته شد. سال 1980 استفان جی کتابی درباره ی سآرکی بآرتمن به رشته ی تحريردرآورد؛ کتابی که توانست توجه افکار عمومی را به سمت او معطوف سازد. با به رياست جمهوری رسيدن نلسون ماندلا در سال 1994، دولت آفریقای جنوبی طی درخواست رسمی ی از فرانسه خواسته شد تا بقايای جسد سآرکی بآرتمن به کشورش بازگردانده شود. دولت فرانسه بعد از گذشت 8 سال به درخواست ماندلا پاسخ مثبت داد . در سال 2002، در روزجهانی زن، طی مراسمی مخصوص اسکلت سآرکی بعد از حدود 200 سال دوری ازسرزمينش، در کيپ تاون به خاک سپرده شد. • زبان آفريکانس، زبان سفيد پوستان هلندی تبارآفريقای جنوبی ورنگين پوستان آن کشورو يکی از 11 زبان رسمی کشورآفريقای جنوبی است. zaramajidpour@yahoo.co.uk