نلسون ماندلا، قهرمان يا قديس؟

نويسنده: زارا مجيدپور, ٢٥ آذر ١٣٩٢

پيش از مرگ ماندلا، پژوهشگر بريتانيايی با ارائه مدرک اعلام نمود که ماندلا نه تنها عضو حزب کمونيست آفريقای جنوبی بود، بلکه يکی از اعضای رده بالای اين حزب شمرده می شد. چند روز بعد از درگذشت نلسون ماندلا، حزب کمونيست آفريقای جنوبی اعلام نمود که رفيق ماندلا يکی از رهبران اين حزب بود. شهرزاد نیوز: نلسون ماندلا نه کينه ای بود و نه اهل انتقام، و اين را می توان بزرگترين راز جاودانگی نامش دانست. ماندلا در طول اسارتش در زندان روبن آيلند، به جای کينه و نفرت از سفيدپوستان آفريکانر- هلندی تبارها- به يادگيری زبان آفريکانس همت گماشت و در اين راه بسيار جدی و با پشتکار بود. هدف او تنها سخن گفتن به آن زبان خلاصه نمی شد، بلکه او با استفاده از زبان می خواست با فرهنگ و انديشه ی مردمی آشنا گردد که چون او اهل کشور آفريقای جنوبی بودند.   در کنار اين خصوصيت والای شخصيتی، نلسون ماندلا سياستمداری زيرک و کار کشته بود و ازهر وسيله ای برای اتحاد مردم سرزمينش فارغ از رنگ و نژاد مدد می گرفت که در اين نوشته به چند مورد به صورت اختصار پرداخته خواهد شد.   وزرای سفيدپوست در کابينه   از دوران رياست جمهوری نلسون ماندلا با نام "دوران طلايی" نام می برند که با نگاهی به دوران رياست جمهوری دو جانشين او به خوبی می توان دليل اين نام گذاری را دريافت. زمانی که نلسون ماندلا به عنوان رئيس جمهور انتخاب شد، چندين سياستمدار سفيدپوست به کابينه اش راه يافتند. کاری که بعد از او ديگر در هيچ کابينه ای تکرار نشد. وزرای کشاورزی، انرژی، محيط زيست، معادن و انرژی به سفيدپوستان اختصاص يافت.   جادوی ورزش   نلسون ماندلا در دوران جوانی به دو استقامت و به خصوص بوکس بسيار علاقمند بود. او به عنوان يک ورزشکار به جادوی ورزش به خوبی واقف بود و از آن برای هدف خود به خوبی استفاده نمود. در کشور آفريقای جنوبی سياه پوستان به فوتبال عشق می ورزند و سفيد پوستان به رگبی و کريکت- هندی تبارها نيز جزو علاقمندان کريکت محسوب می شوند.   در سال 1995 مسابقات جهانی رگبی به ميزبانی آفريقای جنوبی برگزار شد و ماندلا از اين فرصت طلايی به بهترين شکل بهره برد. او با همکاری کاپيتان وقت تيم ملی رگبی آفريقای جنوبی "فرآنچوآ پينار" و ديگر بازيکنان توانست تيم "اسپرينگ باک" را قهرمان آن دوره از مسابقات گرداند. شادی روز پيروزی اسپرينگ باک يا غزال آفريقایی تنها به سفيدپوستان اختصاص نداشت، بلکه در آن روز مردم این سرزمين فارغ از هر نژادی به غزال آفريقایی سخت می باليدند.   در کنار ويژگي های والای انسانی نلسون ماندلا و اقدامات مثبت او، انتقاداتی نيز عليه او مطرح است:   مبارزه مسلحانه   اگر چه نلسون ماندلا در ابتدای مبارزه اش پايبند به عدم توسل به خشونت بود، اما رقابت حزب کنگره آفريقا - که ماندلا يکی از رهبران آن محسوب می شد – با پان آفريکانيست ها از يک سو و افزايش خشونت عليه مبارزان سياسی از طرف حکومت آپارتايد از سوی ديگر سبب شد که ماندلا به همراه چند نفر ديگر شاخه نطامی حزب کنگره آفريقا به نام "اوم خونتو سی زوه" يا نيزه ملت را تاسيس نمايد.   در طول سال ها بارها بمب هایی در شهرهای مهم کشور آفريقای جنوبی توسط اعضای اين شاخه منفجر شد و اگر چه گفته می شد که اهدافشان مراکز نظامی بوده،ذ اما در جريان اين بمب گذاري ها ده نفر از مردم عادی از جمله زنان و کودکان کشته و زخمی شدند.   کمونيست بودن ماندلا   هنگامی که دادستان وقت در دادگاهی که ماندلا متهم به خيانت بود، از او در باره کمونیست بودنش سئوال نمود، با پاسخ منفی ماندلا روبرو شد. پيش از مرگ ماندلا، پژوهشگر بريتانيايی با ارائه مدرک اعلام نمود که ماندلا نه تنها عضو حزب کمونيست آفريقای جنوبی بود، بلکه يکی از اعضای رده بالای اين حزب شمرده می شد. چند روز بعد از درگذشت نلسون ماندلا، حزب کمونيست آفريقای جنوبی اعلام نمود که رفيق ماندلا يکی از رهبران اين حزب بود.   اچ آی وی – ايدز   سياست سکوت عليه اين بيماری که از زمان نلسون ماندلا شروع و سپس به سياست انکار در زمان جانشين او تابو امبکی وصل گشت، مردم آفريقای جنوبی را در چنگال اين بيماری گرفتار ساخت. از هر 5 نفر در آفريقای جنوبی يک نفر مبتلا به بيماری اچ آی وی – ايدز است. يکی از دو پسر نلسون ماندلا نیز بر اثر ابتلا به بيماری ايدز درگذشت.   مهاجرت سفيدپوستان   در اواخر دهه 90 و در دوران رياست جمهوری نلسون ماندلا، گروه بسيار بزرگی از سفيدپوستان از آن سرزمين مهاجرت نمودند. با توجه به اين که اغلب اين مهاجران را اقشار روشنفکر و کاردان تشکيل می دادند، طبيعتا خروج مغزها ضربات جبران ناپذيری را بر این کشور وارد ساخت.   نلسون ماندلا بزرگ بود و بزرگوار، اما بعد از رخ در خاک کشيدنش، رسانه های جمعی از اين قهرمان جهان، چنان قديسی ساخته اند که گويا هيچ انتقادی عليه او وارد نيست. ماندلا در باره ی خود چنين می گويد: "من قديس نيستم، مگر آن که قديس را گناهکاری بدانيد که از تلاش دست نمی کشد."