چند همسری درقبايلِ آفريقا

1386-08-11	نویسنده زارا مجيدپور – شهرزاد نیوز
	شهرزاد نیوز: سنتِ چند همسری در بين اکثر قبايل آفريقايی وجود دارد.در برخی قبايل، تعداد گاوهای گله تعيين کننده ميزان دارايی مرد است و بر اساس کم و زياد بودن تعداد دام هاست که مرد قبيله می تواند يک يا چند زن را به همسری خود درآورد. در باور مردان سنتی آفريقا، تعداد زياد همسر، نه تنها از ثروت و دارايی حکايت می کند بلکه نشانگر اعتبار و اهميت بالای فرد درسلسله مراتب قبيله اش می باشد. مردان تک همسر، مردان فقير قبيله محسوب می شوند. در بين قبايلی که از راه کشاورزی امرار معاش می کنند، مردان به داشتن همسران بيشتر ترغيب می شوند. زن بيشتر، فرزندان بيشتری را در پی خواهد داشت. مرد خانواده به خاطر حضور و اشتغال زنان و فرزندان خود به درآمد بيشتری دست می يابد. از سوی ديگر ساخت خانه، يکی از وظايف زن خانواده محسوب می گردد. به خاطر سختی کار، زنان ترجيح می دهند با داشتن هووهای بيشتر سنگينی کار را بر خود آسان نمايند. وجود جنگ بين قبايل و نزاع بين افراد عامل ديگريست بر تداوم اين سنت دربين مردم قبيله. در پايان هر جنگ، مردانی که جان به سلامت برده اند، زنان شوهر مرده را به همسری خود در می آورند. در قبايلی که از اعتقادات بومی خود پيروی می کنند مرگ پدرخانواده، به پسر بزرگتر خانواده اين اجازه را می دهد که جوانترين زن پدرش را به عنوان همسر به خانه خود آورد .در صورت مرگ برادر، برادر ديگر علاوه بر دارايی، همسران او را نيز در اختيار خود خواهد داشت . وجود چند همسر برای مرد، راه جادو و جنبل را به خانواده باز می کند. هر زن تلاش می کند با پيروی از نسخه یِِِ جادوگر قبيله و استفاده از طلسم و جادو توجه شوهر را به خود و فرزندانش معطوف نمايد و از اهميت همسران ديگر نزد شوهر بکاهد. ورود مسيحيت به آفريقا و پذيرش اين مذهب توسط برخی قبايل، مردان را واداشت که به جای داشتن چند زن به يک همسر اکتفا کنند. ورود اسلام و پذيرش آن از طرف برخی ديگر از قبايل نه تنها مردان را از چند همسری دور نکرد بلکه مردان گرويده به اين مذهب چند همسری را حقِ خود می دانند، حقی که خداوند به آنان اعطا کرده است .در چند همسری اسلامی محدوديتهایی نسبت به روش مشابه قبيله ای وجود دارد اما اصل چند همسری همچنان به قوت خود پابرجاست. مالی، کشوريست در غرب آفريقا، که 90درصد مردمش را مسلمانان سنی تشکيل می دهند. 43 درصد زنان اين کشور با هووهای خود زندگی می کنند. به عبارت ديگر تقريبا نيمی از زنان ازدواج کرده اين کشور شوهران خود را با زنان ديگری شریک می باشند. در باور اين دسته از زنان، سنت چند همسری از طرف مادر و مادر بزرگهای آنان پذيرفته شده است و دليلی ندارد که آنان از پذيرش آن سر باز زنند، به خصوص که دين اسلام هم داشتن چند همسر را برای مرد مجاز دانسته است. در سال های اخير با روند رو به افزايش دختران فارغ التحصيل از دانشگاه از سويی و کسب استقلال مالی از سوی ديگر، زنان جوان، سنت هایی چون چند همسری را به چالش می کشند. کم نيستند مردان سنتی ای که نسبت به اين دسته از زنان روی خوش نشان نمی دهند، زنان بی سواد را بر با سوادها ترجيح می دهند و دختران خود را از تحصيل باز می دارند. همسر "ونگری مآتای" اولين زن دارنده درجه ی دکترا در شرق آفريقا و تنها برنده زن جايزه صلح نوبل درقاره آفريقا، علت طلاق همسرش را "تفکر قوی" او اعلام نمود. او در دادگاه اعلام کرد که نمی تواند زنش را کنترل کند به همين خاطر او را طلاق می دهد. گاهی رهبران کشورهای آفريقايی برای جلب توجه و حمايت قشر سنتی جامعه به سنت چند همسری رو می آورند. چارلز تيلور رئيس جمهور سابق ليبريا يکی از آنان بود. بعد از اعلام ازدواج تيلور با همسر چهارمش برخی از زنان ليبريايی اين اقدام ريس جمهور را مورد سرزنش قرار داده و اقدام ريس جمهور را عاملی دانستند برای تشويق مردان جامعه به پيروی از سنت چند همسری. روی کار آمدن خانم سرليف به رياست جمهوری اين کشور از حضور زنان روشنفکر و قدرتمند در اين کشور حکايت می کند. خانم سرليف اولين ريس جمهور زن در قاره آفريقاست. ژوهانسبورگ - آفريقای جنوبی zaramajidpour@yahoo.co.uk