زنان زشت و مهريه ها ی کلان در قبایل اتیوپی

زن لب بشقابی از قبيله ی مُورسی در اتيوپی

زارا مجيدپور

٦ اردیبهشت ١٣٨٩
شهرزاد نیوز: برای ديدن قبيله ی مُورسی، می بايست از جاده ی گل آلود و پر از چاله و چوله ای در دره ی اُمو گذشت، جاده ای که کمتر راننده ای قادر است بدون افتادن در چاله ای از آن به سلامت بگذرد

زن و مرد مُورسی کلاشينکف بر دوش از کنار اتومبيل های حاوی توريست ها که مشتاقانه به آنان زل زده اند، می گذرند. براساس گفته ی راهنما، بهتر آن است که وسايل شخصی چون ساعت در جيب يا کيف گذاشته شوند. در نياوردن کفش نيز به شدت توصيه می شود

اتيوپی، دومين کشور پر جمعيت قاره سياه، از زيبايی طبيعی و تنوع انسانی و فرهنگی بسيار زيادی برخوردار است. اَبيسينيا نام قديمی اين سرزمين است که "زيبا" معنی می دهد. يونانيان آن را اتيواُ پيا- به معنی صورت سوخته – می خواندند و اعراب آن را حبشه

در اين کشور حضور قبايل معتقد به اديان بومی در کنار قبایل يهودی، مسيحی و مسلمان بر غنای فرهنگی اين سرزمين افزوده است. اتيوپی، اين سرزمين چند هزار ساله، خانه ی بيش از هشتاد قبيله ی آفريقا است و دره ی اُمو در جنوب غربی اين کشور، زادگاه تقريبا نيمی از این قبايل

مردم قبيله ی کارو نقاشان چيره دستی اند که با استفاده از گچ و رنگهای طبيعی چهره و اندامشان را با هنرمندی تمام نقاشی می کند و يا هُمرهای مسلمان که نه تنها به خونگرمی شهره اند بلکه در تزئين و آرايش مويشان که با ظرافت و زيبايی بسياری همراه است سخت نامدارند و در اين ميان لب های زنان قبيله ی مُورسی، موجبات شهرت بسيار قبيله اشان را فراهم آورده است

در سالهای اخير حضور توريست ها در قبيله بر مردان مُورسی بی تاثير نبوده است. آنان اغلب مردها را در حالی که پارچه ای به دور کمر خود پيچيده يا پارچه ی بلندی را در يک طرف شانه گره زده اند مشاهده می کنند، اما در فرهنگ قبيله ی مُورسی مردها اندام خود را نمی پوشانند و هنگامی که روستا از گروه توريست ها خالی است، کاملا برهنه در گوشه گوشه روستا به چشم می خورند. در مراسم سنتی مردهای برهنه با چهره و اندام نقاشی شده در مراسم حضور می يابند در حالی که بر روی پوست برخی از آنان آثار تيغ زدن های بسياری مشاهده می شود، آثاری که از دلاوری آنان حکايت می کند

نامداری قبيله مُورسی به دليل داشتن زنان لب بشقابيش است نه مردانش. برخی از دختران نوجوان قبيله به هنگام چهارده يا پانزده سالگی، شکافی را در لب پايينی خود ايجاد می کند و بشقاب کوچک سفالی يا چوبی را در آن جای می دهند. با گذشت هر سال، بشقاب کوچک را با بشقاب بزرگتری تعويض می کند و گاه برخی از آنان برای سهولت در حمل بشقاب، دندانهای پيشين آرواره ی پايينی خود را می کشند

براساس گفته ی پيران قبيله، روزگاری دور جنگ های متعددی بين قبيله مُورسی با گروهی از مردم سودان در گرفت که در تمام آن ها مورسی ها شکست خورده و سودانی های پيروز، مورسی های مغلوب را به بردگی کشاندند. ريش سفيدان مورسی برای حيات قبيله چنين چاره انديشند که زنان جوان بشقابهای کوچکی را در لب پايينی خود تعبيه نمايند تا به دين وسيله چهره آنان زشت شده و سودانی های پيروز تمايلی به آنان از خود نشان ندهند که البته اين تدبير نتيجه ی رضايت بخشی داشت. تعداد افراد اين قبيله حدود ده هزار نفر می باشد که در روستاهای کوچکی زندگی می کنند

اگر چه انجام اين سنت قبيله اجباری نيست و دخترهایی با لب های طبيعی هم در روستا مشاهده می شوند، اما مهريه اين دسته از دختران با مهريه دختران لب بشقابی قابل مقايسه نيست. هر چه بشقاب لب بزرگتر باشد مهريه دختر نيز به همان اندازه بالاتر می رود؛ مهريه ای که چندين ده راس گاو را شامل می شود

استفاده از بشقاب سفالی يا چوبی توسط زنان هميشگی نيست. به عنوان مثال آنان در هنگام غذاخوردن و يا خواب بشقاب را از لب خود خارج می نمايند و هنگام ورود توريست ها اغلب بشقاب ها را در لب هايشان کار می گذارند تا از طريق عکس گرفتن کسب درآمدی نمايند

بعد از گله داری، حضور توريست ها در روستا مهمترين منبع درآمد مردم محسوب می شود. اغلب توريست ها به اين گمان که به قبيله ای بکر در آفريقا وارد می شوند، ناگاه با اصرار بوميان و عموما زنان برای عکس گرفتن و چک و چانه زدن آنها بر سر قيمت مواجه می شوند. تکرار اين کار برخی از آنان را چنان می آزارد که بعد از پرداخت چند مورد عطای عکاسی از مردم قبيله را به لقايش می بخشند